Ik weet het allemaal niet meer. Verdwaasd lees ik over de betoging in Brussel en zie ik hoe een wagen in brand wordt gestoken. Warm word ik wanneer ik hoor dat een man spontaan het initiatief neemt om voor de eigenaar van deze wagen, een kleine zelfstandige, geld in te zamelen. Deze fundraising is zelfs zo een succes dat er teveel geld wordt ingezameld, waarvoor er dan weer een professional moet worden ingeschakeld om de verdeling van de gelden goed te laten verlopen.

Langdurige zieken, langdurige werklozen, leefloontrekkers: allen worden met de vinger gewezen. De pensioenleeftijd wordt opgetrokken naar 67, terwijl de werkloosheidsgraad voor 50-plussers steeds groter wordt… Het is een feit: we hebben meer mensen nodig die aan het werk zijn; meer mensen die bijgevolg kunnen bijdragen aan de sociale zekerheid. Maar eerlijk: we gaan toch ergens moeten toegeven dat ons systeem op deze manier niet optimaal werkt.

Begrijp me niet verkeerd: ik ben fan van onze sociale zekerheid. Ik ben fan van het solidariteitsprincipe waarbij we allen samen elkaar ondersteunen ‘voor het geval er iets fout kan gaan’. Ik ben voorstander om het op te nemen voor de ‘zwakkeren van de samenleving’. Maar dit solidariteitsprincipe begint me steeds meer te lijken op een ‘sanctioneringsprincipe’. Je hebt recht op een uitkering wanneer je aan bepaalde voorwaarden, x aantal dagen, x aantal punten,… voldoet. Hierbij heb ik het gevoel dat er enkel gekeken wordt naar die voorwaarden en niet zozeer naar de inhoud. Ergens begrijp ik die regeltjes wel, maar waarom kunnen we niet eerder gaan naar een soort van ‘beloningsprincipe’?

Een principe waarin mensen worden aangemoedigd om stappen te gaan zetten. Zo is het principe van progressieve tewerkstelling op zich een heel mooi voorbeeld. Het loopt alleen fout wanneer iemand tijdens een progressieve tewerkstelling meer gaat verdienen dan wanneer hij voltijds zijn functie terug zou opnemen. (Volgens mijn adviserende geneesheer zouden poetsvrouwen in kader van dienstencheques binnen het systeem van progressieve tewerkstelling meer verdienen dan wanneer ze voltijds terug het werk zouden hervatten.) Zo kunnen werkzoekenden misschien beter aangemoedigd worden op basis van de stappen die ze zetten, in plaats van gesanctioneerd te worden voor de stappen die ze niet zetten.

Ik ben er van overtuigd dat we meer moeten investeren in de kern: het ‘waarom’ dat bepaalde groepen van mensen niet aan het werk kunnen. Zo weet ik dat er steeds meer vraag is naar deeltijdse arbeid. Voor alleenstaande moeders/vaders met kinderen, voor oudere werknemers (want zeg nu zelf: hoeveel mensen zien zichzelf tot hun 67ste functioneren in hun huidige functie?), voor personen met een (arbeids)beperking,… maar ook voor Jan Modaal. Binnen éénzelfde functie worden de verantwoordelijkheden en taken verruimd. Steeds meer wordt er bespaard op personeelskost waardoor je steeds meer moet doen binnen dezelfde functie. Een burn out is nooit ver weg.

De overheid zoekt naar oplossingen. Het ene jaar geven ze werkgevers meer subsidies voor het aanwerven van jongere werklozen. Het andere jaar gaan ze meer inzetten op de oudere werkzoekenden. Maar telkens wanneer de werkgever gebruik maakt van deze subsidies en bijgevolg de op dat moment gefocuste doelgroep aanwerft, staat de andere groep in de werkloosheidscijfers aan kop. Frustrerend is dat.

Uiteindelijk komt het erop neer dat we meer tewerkstellingsplaatsen nodig hebben. En niet alleen dat: voor bepaalde functies wordt er massaal gesolliciteerd, terwijl er voor andere functies werkkrachten in het buitenland worden gezocht. Ook hier is de overheid sterk aan zet. De zogenaamde knelpuntberoepen in de kijker zetten, is er eentje van. En dat helpt: ik heb vandaag nog gehoord dat er heel wat meer inschrijvingen zijn voor de opleiding van verpleegster. Maar ik denk dat we nog meer moeten doen.

Ik denk dat we werkgevers meer moeten sensibiliseren voor deeltijdse functies en functies die steeds meer aangepast worden aan de werknemer. Daarnaast vind ik dat we nog meer moeten inzetten op jobbehoud en (dis)ability management. Het is belangrijk dat, wanneer je werknemer afwezig is, je als werkgever toch contact blijft houden. Een werknemer voelt zich wel eens graag gemist en ‘nodig’; zo blijft de binding met de collega’s en het werk. Zo blijf je als ‘zieke’ ook nog ‘bij’. We moeten terug en meer inzetten op die ‘binding’, op het gevoel dat je er wèl toe doet op je werk. Op deze manier wordt de stap om naar het werk terug te keren misschien ietsje kleiner.

De overheid zit met de handen in het haar. Enerzijds kunnen ze investeren in het vergroten van de ‘actieve bevolking’, maar dit blijkt niet meer voldoende. Waardoor de volgende stap logisch is: besparingen. Ik begrijp dat. Maar wat ik niet begrijp is het volgende:

Waarom moeten we in Vlaanderen bijvoorbeeld een hogere Vlaamse Zorgpremie betalen, terwijl deze in Wallonië niet bestaat en je in Brussel kan kiezen deze al dan niet te betalen? Waarom worden werkzoekenden in Wallonië meer ‘gerust’ gelaten? Waarom is de kans groter dat mijn invaliditeitsdossier in Brussel strenger zal beoordeeld worden dan bijvoorbeeld in Leuven? Wat maakt dat de overheid bespaart op posten als ‘langdurige zieken’, maar dan de kosten van de Dienst Overzeese Sociale Zekerheid (200 miljoen euro!!!) blijft dekken?

Frustraties alom. Uiteindelijk, heb ik geleerd in de lessen Sociale Zekerheid van het CVO (plan B), komt het neer op volgende vraag:

“Met wie wil jij nog solidair zijn?”