Gisteren had ik het genoegen uitgenodigd te zijn voor een onderzoek door de ‘evaluerende arts’ van de Federale OverheidsDienst (FOD) Sociale Zekerheid, afdeling Directie-generaal Personen met een handicap. Doel van het onderzoek? Van bij aanvang was dit al een misverstand…

Terwijl er van de verkoopsters op de Rue Neuve te Brussel wordt verwacht dat ze tweetalig zijn, blijkt dit aan een onthaal van een Federale OverheidsDienst geen vereiste. Niet dat ik een fervente flamingante ben, maar ik kan me voorstellen dat iemand die geen Frans spreekt, al compleet verloren is van bij het begin. Vriendelijk word ik doorverwezen naar de stoeltjes achter de rode wand, waarna ik word opgehaald door een hele vriendelijke ‘steward’ die – u heeft het al kunnen raden – ook geen jota Nederlands kan.

Een vriendelijke babbel onderweg leert me dat hij het leuker had gevonden een rechtstreekse metro-verbinding te hebben naar de dokterskabinetten, vermits deze zich toch bevinden op verdieping -2. Ook wel ‘onder nul’. Met de (glazen) lift worden we in de kelder gebracht, naar de wachtruimte. Deze hebben ze proberen op te fleuren met een aantal kleurrijke stoeltjes, maar het geheel zag er heel koud en misérabel uit. De artsen voor de Franstaligen zaten recht tegenover het tafeltje van onze ‘steward’, mijn Nederlandstalige arts zou vanuit een andere gang komen.

En effectief. Ik werd onthaald in een donkere, kleine ruimte waar ik al na een half uurtje depressief buiten kwam. Laat staan de arts die, diep verborgen onder de grond, de hele dag ‘profiteurs van het sociale systeem’ moet zitten evalueren…

Het misverstand begon eigenlijk al van bij de aanvraag voor erkenning van een handicap.

Voor mij gaat het om een principiële kwestie: ik heb een erkenning van mijn handicap door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Dit betekent dat ik voor Vlaanderen een handicap heb, maar voor België niet. Ik vond dus dat ik dit op federaal niveau ook gewoon in orde moest brengen.

Een aanvraag voor een erkenning van een handicap moet je blijkbaar combineren met een aanvraag voor een uitkering (namelijk de inkomensvervangende tegemoetkoming en/of integratietegemoetkoming). Terwijl ik weet dat ik daarop geen aanspraak maak, omdat ik al een uitkering krijg via de mutualiteit. Het hele pakket moet echter ingevuld worden om de aanvraag in orde te krijgen. Dit betekent het invullen van de drie verschillende delen (binnen de termijn van 1 maand): deel 1 door jezelf over je gezinssamenstelling en -inkomsten, deel 2 over je zelfredzaamheid en deel 3 door je arts/specialist betreffende je vertrouwelijke medische gegevens. Een hele rompslomp, terwijl mijn vraag gewoon de erkenning is van een handicap, op federaal niveau.

Dus wanneer de evaluatie-arts van mij vernam dat ik nog graag zou willen werken, maar dat ik nog niet weet wat en hoeveel ik nog aan kan, begreep hij niet wat ik bij hem kwam doen. Want volgens hem was zijn taak als evaluatie-arts te bepalen of de persoon voor hem al dan niet nog kan gaan werken. Over het hoeveel en welke functie iemand aankan, bepaalt volgens hem dan weer de arbeidsarts. Wat ik hier feitelijk dan kwam doen, vroeg de arts zich af. Waarop ik antwoordde: “Ik had graag met u bekeken of u mijn handicap kan erkennen als dokter.”

Zijn antwoord gaf me een mond vol tanden: “Wij erkennen hier geen handicap, mevrouw.” Huh? “Wat wij wel doen, is het inschalen van uw zelfredzaamheid.” Komt dat niet op hetzelfde neer? Ik was helemaal van mijn melk… Wat kwam ik hier eigenlijk doen?

Ik had me voorgenomen niet te kritisch te zijn en het onderzoek gewoon te ondergaan. Uit ervaring (en via tips van de sociaal assistente) nam ik mee niet te veel te zeggen, omdat de kans bestaat dat je woorden verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden. (Zo had ik eens een whiplash en werd ik opgeroepen door de arbeidsongevallen-geneesheer. Toen hij me vroeg wat ik overdag deed, zei ik hem dat ik af en toe probeerde een beetje te lezen omdat TV kijken op dat moment nog niet lukte. In zijn verslag besloot hij dat ‘betrokkene hele dagen zat te lezen’, wat betekende dat ik onmiddellijk terug aan de slag kon.)

Toegegeven, het onderzoek gisteren is een uitdaging geweest… De vragen die de arts stelde, maar vooral de manier waarop, maakten dat ik enorm hard op mijn woorden begon te letten en steeds om uitleg vroeg wanneer hij een vraag stelde. Heel vervelend is dat. Ik ben helemaal niet gewoon om zo op mijn hoede te zijn, want IK HEB IMMERS NIETS TE VERBERGEN! Maar ik had wel dat gevoel… Elke vraag van hem werd gevolgd met een summier antwoord van mij waarna de dokter begon te tokkelen op zijn computer. De neiging om de stiltes op te vullen was groot, maar ik heb kunnen zwijgen.

De vragen die hij stelde, allemaal in kader van het inschatten van mijn zelfredzaamheid neem ik aan, werden gevolgd door een ‘lichamelijk’ onderzoek. Hij vroeg me mijn schoenen en pull uit te trekken en naar de onderzoekstafel te komen. “We zullen eens kijken”, zei hij, waarop ik repliceerde: “Zoals u weet, valt er bij reuma vaak niets te zien.” (Ja, ik kan me niet heel de tijd inhouden.) Als reactie heeft hij eens goed in mijn gewrichten geknepen en zijn wenkbrauwen opgetrokken toen hij zag dat het pijn deed… Hij was ontevreden over mijn mobiliteit van mijn schouders (“Kan u echt niet hoger?”), maar dan weer tevreden over mijn vooroverbuigen.

“U mag uw schoenen en pull terug aan doen”. Stilte… “Dat is het dan. Binnen een drietal weken krijgt u van ons verder bericht. U kan gaan.”

Zo, dat was het… Half depressief ben ik naar buiten gestrompeld, steeds herhalend: “Waarom doe ik mezelf dit toch aan?”

Een soort zelfkastijding?

Meer info over het aanvragen van een erkenning van een handicap vind je hier (en ja, deze link klopt!): http://handicap.fgov.be/nl/taxonomy/term/4/home